Η παγκόσμια οικονομική κρίση αναδεικνύει ένα από τα δομικά ελλείμματα της πολιτικής διεύθυνσης των σύγχρονων κοινωνιών που δεν είναι άλλο από το στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε και είχε σαν αποτέλεσμα την διαρκή μεγέθυνση των οικονομιών χωρίς σεβασμό στα οικολογικά όρια των φυσικών οικοσυστημάτων αλλά και την αυξανόμενη διάσταση ανάμεσα στην οικονομία της παραγωγής και την οικονομία των κεφαλαίων. Η σύζευξη ανάμεσα στην παραγωγή και το κεφάλαιο μέσα από μια εμπράγματη οικονομία καθώς και η αναδιάρθρωση του αναπτυξιακού προτύπου, είναι μια από τις πρώτες προτεραιότητες για την έξοδο από την ύφεση και το άνοιγμα ενός νέου οικονομικού αλλά και ιστορικού κύκλου. Παράλληλα με την παγκόσμια οικονομική κρίση που ξεκίνησε με αφορμή την επέκταση των στεγαστικών δανείων σε χαμηλά οικονομικά στρώματα με αυξημένη επισφάλεια αποπληρωμής των δανείων στην Αμερική και επεκτάθηκε σαν ντόμινο σε πολλές χώρες του κόσμου, η εγχώρια οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική κρίση φέρνει τα πράγματα στο όριό τους στην Ελλάδα. Τα αυτονόητα της μεταπολίτευσης, παύουν να ισχύουν και μπαίνουμε σε μια εποχή αβεβαιότητας και αλλαγών. Πώς μετατρέπεται η κρίση σε μια ευκαιρία, πώς το πρόβλημα αναδεικνύει τη λύση του, είναι η κρίση η μητέρα των αλλαγών;
Σήμερα , ο «Καλλικράτης» διαμορφώνει ένα εντελώς νέο θεσμικό τοπίο στην τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση της χώρας. Τους θεσμούς όμως τους κάνουν τα πρόσωπα και οφείλουμε να μεταβούμε από τον εμπειρισμό της πολιτικής στην μακροπολιτική του στρατηγικού σχεδιασμού με δείκτες αποδοτικότητας και συμμετοχική δημοκρατία για δίκαιη διανομή των βαρών.
Δεν μπορούμε και δεν πρέπει να τα περιμένουμε όλα από το κράτος , χρειάζεται να δράσουμε από μόνοι μας στον δημόσιο χώρο , ανάμεσα στο αντιπαραγωγικό κράτος και στο παρασιτικό ιδιωτικό κεφάλαιο να αναδείξουμε πρωτοβουλίες της αυτοδιοίκησης που φέρνουν στο προσκήνιο την αυτοπεποίθησή μας , την περηφάνεια μας, την αίσθηση της προστασίας των κοινών μας αγαθών, αυτών που κληρονομήσαμε και θέλουμε να τα παραδώσουμε καλύτερα στις επόμενες γενεές.
Η αιρετή Περιφέρεια γίνεται το θεσμικό πλαίσιο της Πράσινης Ανάπτυξης και οι δήμοι αποκτούν νέες αρμοδιότητες σε θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής. Υπάρχουν ακόμα τεράστια θεσμικά ελλείμματα καθώς η παραχώρηση του συνόλου των αρμοδιοτήτων που προβλέπονται από τον «Καλλικράτη» στις τοπικές και περιφερειακές αυτοδιοικήσεις, απαιτεί την έκδοση 62 Υπουργικών Αποφάσεων από το Υπ. εσωτερικών και 28 ΚΥΑ. Ζούμε το θόρυβο της διοικητικής αλλαγής, την αναταραχή μιας μετάβασης σε ένα νέο κράτος με αποκεντρωμένη διοίκηση. Το πολιτικό προσωπικό που θα πάρει τις νέες αρμοδιότητες που παραχωρούνται οφείλει να έχει αίσθηση ευθύνης διότι το κόστος μη επίλυσης των προβλημάτων σήμερα διαμορφώνει ένα τεράστιο κόστος επίλυσης για αργότερα και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως κάθε κοινωνία έχει ένα όριο αντοχής στην αδικία που είναι είτε οικονομική, είτε αναπτυξιακή είτε διαγενεακή. Το χτίσιμο μιας Νέας Περιφερειακότητας με περιφερειακή συνείδηση και συνοχή, απαιτεί την δημιουργία ενός κοινωνικού κεφαλαίου με συνεργασία και αλληλεγγύη, με επιχειρήσεις και εταίρους που διέπονται από κοινωνική εμπιστοσύνη ,προάγουν τον συντονισμό και το αμοιβαίο όφελος , άρα προωθούν την ανάπτυξη μέσα από ένα συλλογικό όραμα για τον τόπο τους.
Στον πίνακα 1 φαίνονται κάποιοι βασικοί περιφερειακοί δείκτες. Αξίζει να δούμε προσεχτικά το κκ ΑΕΠ που είναι το χαμηλότερο κάθε άλλης περιφέρειας της χώρας με 58,5 % της ΕΕ των 25 αλλά και την κλαδική διάρθρωση της απασχόλησης που δείχνει την απασχόληση στον πρωτογενή τομέα να είναι στο 23,9 % , τον δευτερογενή το 18, 5 % και τον τριτογενή το 57,6 % . Σημαντικό επίσης είναι να αναφέρουμε πως η ανεργία των νέων από 15-25 χρόνων αγγίζει το 30,2 % ενώ το επίπεδο εκπαίδευσης σε ποσοστό 50,8% είναι χαμηλό. Το ίδιο το πρόβλημα της περιφέρειας αναδεικνύει και την λύση του για κάποιον που βλέπει καθαρά το σήμερα και διαβάζει προοπτικά το αύριο.
Πίνακας 1
Σε κάθε πρόβλημα υπάρχει ένας κρίκος στην αλυσίδα των αιτίων διαμόρφωσης του που αν τον τραβήξεις δημιουργείς αλυσιδωτές αντιδράσεις και διαμορφώνεις τις προϋποθέσεις απογείωσης της τοπικής οικονομίας. Ποιος είναι αυτός ο κρίκος στην περίπτωση της δυτικής Ελλάδας και πως η κρίση μπορεί να γίνει μια ευκαιρία για αλλαγή στην δική μας περίπτωση;
Η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των τριών νομών Αιτωλοακαρνανίας, Αχαϊας και Ηλείας είναι ο βασικός κρίκος που πρέπει να τραβήξουμε, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε την πρώτη προϋπόθεση της αλλαγής και ο επόμενος κρίκος είναι η αλλαγή του αναπτυξιακού προτύπου της περιφέρειας με αιχμή του δόρατος την Νέα Γενιά.
Η Πράσινη Ανάπτυξη θα πρέπει για όσους Ζούμε Δυτικά να είναι ο οδικός χάρτης που θα μας οδηγήσει στην πρόοδο και την ευημερία με παραγωγή νέου πλούτου, με θέσεις απασχόλησης ειδικά για τους νέους και σεβασμό στο περιβάλλον. Ειδικότερα στο πλαίσιο της νέας περιφερειακότητας οφείλουμε ευέλικτα να εξειδικευτούμε παραγωγικά και να διαφοροποιηθούμε οικονομικά από άλλες περιφέρειες επενδύοντας στα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα με στόχο να αποκτήσουμε αναπτυξιακή ταυτότητα.
Η ενδογενής αξιοποίηση των φυσικών μας πόρων μας οδηγεί μόνη της στον περιφερειακό πράσινο ενεργειακό σχεδιασμό με αξιοποίηση των υδατικών πόρων, της ηλιακής ενέργειας, του αιολικού δυναμικού αλλά και της βιομάζας. Ποιο είναι το θεσμικό και οικονομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να κινηθεί αυτή η περιφερειακή στόχευση;
Από τον πινάκα 2 φαίνεται η δημόσια χρηματοδότηση μέσω του ΥΠΕΚΑ και των Περιφερειών είτε από ΕΠΕΡΑΑ είτε από τα ΠΕΠ για αύξηση του ενεργειακού δυναμικού της χώρας από ΑΠΕ καθώς και από τον επόμενο πίνακα 3 φαίνεται ο 1 Πυλώνας του ΥΠΕΚΑ για παρεμβάσεις στην πραγματική οικονομία.
Πίνακας 2
Πίνακας 3
Επίσης η αδειοδοτική διαδικασία για τις ΑΠΕ παρουσιάζεται στον επόμενο πίνακα 4 και απλοποιείται με την ψήφιση του νόμου για την Επιτάχυνση της ανάπτυξης των ΑΠΕ για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής. Η γραφειοκρατία παραμένει πρόβλημα στην χώρα και μαζί με στο ασταθές μακροοικονομικό περιβάλλον αποθαρρύνει πολλούς επενδυτές. Ο νόμος για το fast truck απεγκλωβίζει μεγάλες επενδύσεις αλλά η λύση στο πρόβλημα είναι η αύξηση της παραγωγικότητας της δημόσιας διοίκησης και η απλοποίηση του νομοθετικού πλαισίου.
Πίνακας 4
Στον πιο κάτω πίνακα 5 παρατηρούμε το ενεργειακό μίγμα της ΕΕ καθώς και το ενεργειακό μίγμα της Ελλάδας. Ο στόχος του 20-20-20 , δηλαδή 20% μείωση των αερίων του θερμοκηπίου , 20% αύξηση ενεργειακής αποδοτικότητας και 20 % επιπλέον αύξηση του ποσοστού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας παραμένει κοινός για όλες τις χώρες της ΕΕ.
Πίνακας 5
Σε αυτόν τον στόχο μπορούμε να συμβάλλουμε και εμείς κερδίζοντας και φέρνοντας νέο πλούτο στην περιοχή μας, με θέσεις απασχόλησης σε μια περιφέρεια με έντονη νεανική ανεργία και αναπτυξιακά αδιέξοδα λόγο της αποβιομηχάνισης της Πάτρας, των πυρκαγιών στην Ηλεία αλλά και της παύσης της καπνοκαλλιέργειας στην Αιτωλοακαρνανία.
Το περιβάλλον όπως αποδεικνύεται αποτελεί το μεγαλύτερο αναπτυξιακό απόθεμα για την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, με τα μεγάλα υδροηλεκτρικά φράγματα , με την πρώτη διείσδυση των ΑΠΕ όπως φαίνεται από τον πίνακα 6 των σταθμών ΑΠΕ με άδεια λειτουργίας στην ΠΔΕ αλλά και από το αιολικό δυναμικό και ηλιακό δυναμικό , την βιομάζα , το υδατικό δυναμικό , τα γεωθερμικά πεδία.
Πίνακας 6
Το πυκνό δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος αλλά και η μη διείσδυση του φυσικού αερίου στην δυτική Ελλάδα , μας υποδεικνύει πως η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμους πόρους είναι μονόδρομος τόσο για την ενεργειακή μας επάρκεια και την ασφαλή ενεργειακή τροφοδοσία όσο και για την εμπορία του και την δημιουργία νέων εισοδημάτων.
Το αμέσως επόμενο ερώτημα που τίθεται, είναι αν υπάρχει το κατάλληλο χωροταξικό πλαίσιο και τα χρηματοδοτικά μέσα για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί αυτή η αναπτυξιακή πρωτοβουλία της περιφέρειας με επιτυχία. Η απάντηση είναι δυστυχώς πως στο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης που είναι νόμος του κράτους αναφέρεται σε μια γραμμή μόνο στην ανάπτυξη των ΑΠΕ, χωρίς περαιτέρω εξειδίκευση και χωροθέτηση και μάλιστα στο τμήμα που αφορά την λοιπή Τεχνική Υποδομή, ενώ θα έπρεπε να είναι ένας από τους βασικούς στρατηγικούς στόχους της χωροταξικής οργάνωσης. Επιπλέον στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα που υποβλήθηκε στην ΕΕ και εγκρίθηκε λίγους μήνες αργότερα, στον άξονα Αειφόρος Ανάπτυξη & Ποιότητα Ζωής, το χρηματοδοτικό σχήμα για τις ΑΠΕ, παραπέμπεται στο Τομεακό Πρόγραμμα του ΥΠΕΚΑ, καθώς ο συγκεκριμένος άξονας ασχολείται με θέματα πολιτισμού, εκπαίδευσης, υγείας, τουρισμού και κοινωνικής αλληλεγγύης, προστατευόμενων περιοχών και διαχείρισης απορριμμάτων , αλλά καθόλου με ζητήματα πράσινου ενεργειακού σχεδιασμού.
Γίνεται κατανοητό επομένως πως το βιοαέριο που θα μπορούσε να παραχθεί από τους ΧΥΤΑ, και να τροφοδοτήσει ενεργειακά τους γύρω οικισμούς, η βιομάζα των αγροκτηνοτροφικών απορριμμάτων και αποβλήτων, το ηλιακό δυναμικό που είναι αρκετά έντονο, το αιολικό δυναμικό που ιδιαίτερα στους δήμους Θέρμου, Αποδοτίας και Πλατάνου που χαρακτηρίζονται Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας από το Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ και φθάνει τα 6m/sec ταχύτητα, το υδάτινο δυναμικό των ποταμών Ερύμανθου, Καλφαϊκού, Βουραικου, Σελινουντα, Γλαυκου, Αχελώου, Τρικεριώτη, Κρικελοπόταμου, Λαδωνα, Αλφειου μένουν «ορφανά» από την περιφερειακή μέχρι τώρα διοίκηση. Από την Περιφερειακή αυτοδιοίκηση υπάρχουν οι τεχνικές δυνατότητες και η πολιτική βούληση να αποκτήσουν στρατηγικό σχεδιασμό, χρηματοδοτικό σχήμα και χωροταξική οργάνωση;
Η μετάβαση από τις αυτόνομες πρωτοβουλίες του ιδιωτικού κεφαλαίου σε μια σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα για την προώθηση των ΑΠΕ, απαιτεί να περάσουμε από το στάδιο της παραδοσιακής κοινωνίας στις προϋποθέσεις της απογείωσης με βάση την θεωρία των σταδίων ανάπτυξης, έτσι ώστε κάποια στιγμή να φθάσουμε σε μια δυναμική πορεία ανάπτυξης των ΑΠΕ και αργότερα σε μια φάση ωρίμανσης, όπου ο ρυθμός αύξησης της εγκατεστημένης ισχύος από ΑΠΕ, σταθεροποιείται και οδηγούμαστε σε μια μαζική παραγωγή και κατανάλωση ανανεώσιμων και ήπιων μορφών ενέργειας.
Ιδιωτικά κεφάλαια υπάρχουν, γνωστικό κεφάλαιο υπάρχει λόγω της ύπαρξης του επιστημονικού πάρκου Πατρών, του πανεπιστημίου Πατρών, αλλά και των πανεπιστημιακών τμημάτων του αυτόνομου πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδας. Μαζί με αυτά υπάρχει η βούληση των ανθρώπων να μείνουν στον τόπο τους και να παράγουν . Τι δεν υπάρχει;
Δεν υπάρχει εκείνο το εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού και ανάπτυξης των ΑΠΕ στην Δυτική Ελλάδα. Ο Καλλικράτης προβλέπει την δυνατότητα των Περιφερειακών Αυτοδιοικήσεων να συνιστούν ή να συμμετάσχουν σε μια επιχείρηση η οποία έχει τη μορφή της αναπτυξιακής ανωνύμου εταιρείας. Προτείνω επομένως την ίδρυση ενός Περιφερειακού Οργανισμού Ενέργειας ο οποίος θα σχεδιάσει, θα χωροθετήσει και θα πραγματοποιήσει σε συνεργασία με ιδιωτικά κεφάλαια και τις τοπικές αυτοδιοικήσεις , τις ενώσεις αγροτικών συνεταιρισμών και τα επιμελητήρια, επενδύσεις με δημόσια συγχρηματοδότηση από το ΠΕΠ, το ΕΠΕΡΑΑ, το Πράσινο Ταμείο και το ΠΤΑ σε πράσινες ενεργειακές υποδομές, με σεβασμό στις προστατευόμενες περιοχές και με γνώμονα το κοινό συμφέρον.
Αισιόδοξα παραδείγματα υπάρχουν.
Από την βούληση της νομαρχίας Αιτωλοακαρνανίας να γίνει ο νομός μας ένα Πάρκο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και την επίσπευση των αδειοδοτήσεων σε αιολικά, υδροηλεκτρικά και φωτοβολταϊκά συστήματα μέχρι τις 1750 αιτήσεις για φωτοβολταϊκά στο νομό μας και με υψηλή συμμετοχή των αγροτικών (700 περίπου) αλλά και την βούληση του ΔΣ του Γενικού Νοσοκομείου Αγρινίου στο οποίο έχω την τιμή να συμμετάσχω για την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων στο Νέο Νοσοκομείο μετά από πρόσκληση του ΕΠΕΡΡΑΑ για τοποθέτηση ΑΠΕ σε δημόσια κτίρια(νοσοκομεία - σχολεία), γίνεται σαφές πως εμπεδώνεται μια πράσινη κουλτούρα επενδύσεων τόσο σε θεσμικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Επίσης εξαιρετικό είναι το παράδειγμα για την κατασκευή ηλιοθερμικού πάρκου της EGL Solar 2 Hellas ισχύος 75 Μw στην Ηλεία καθώς και του Αιολικού Πάρκου στο Παναχαϊκό, που αποδεικνύουν πως υπάρχει έντονο επιχειρηματικό ενδιαφέρον για την πράσινη ενέργεια στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας.
Να προχωρήσουμε με ευθύνη μπροστά.
